Dyscyplina pedagogika
Temat. Model realizacji asystentury rodziny oraz kształcenia i doskonalenia zawodowego asystentów rodziny
Na zrębie subdyscyplin pedagogika społeczna i pedagogika rodziny oraz pracy socjalnej od 2009 roku na Wydziale Nauk Społecznych prowadzone są przez dr hab. Izabelę Krasiejko, prof. UJD pionierskie badania dotyczące kształtowania się nowego zawodu w Polsce – asystenta rodziny, wprowadzonego w 2012 roku ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do pracy z rodzinami przeżywającymi trudności w realizacji funkcji opiekuńczo-wychowawczej w miejscu jej zamieszkania. Badania dotyczą m.in. rozumienia roli i dominujących działań asystenta rodziny przez jego realizatorów i otoczenie pracownicze.
Opracowano model metodycznego działania asystenta rodziny, który daje jego pracy wymiar wspierający i profilaktyczny oraz tym samym odróżnia jego postępowanie od działań innych służb społecznych. Autorska koncepcja metodyki asystenta rodziny oparta jest na pracy na zasobach, podejściu skoncentrowanym na rozwiązaniach, dialogu motywującym i koncepcji refleksyjnego praktyka. Na zamówienie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej została przygotowana monografia I. Krasiejko Asystentura rodziny. Rekomendacje metodyczne i organizacyjne oraz jej 2 część Asystentura rodziny wg ustawy o wspieraniu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”. Zawierają one wytyczne do wdrażania tej formy wsparcia rodziny dla gmin w całym kraju. Zostały rozesłane do wszystkich podmiotów, gdzie prowadzona jest asystentura rodziny oraz pierwsza z nich dostępna jest do pobrania na stronie MRPiPS w formie elektronicznej.
Kolejnym etapem badań było wypracowanie modelu kształcenia kandydatów i dokształcania realizatorów asystentury rodziny. W tym celu przeprowadzono edukacyjne badania nad działaniem (wyniki są opublikowane w monografii Krasiejko I., Łukasik B. (2017), Refleksyjna edukacja metodycznego działania w pracy socjalno-wychowawczej, Wyd. AJD, Częstochowa).
W celu doradztwa metodycznego realizowana jest doraźna współpraca z regionalnymi ośrodkami polityki społecznej, ośrodkami pomocy społecznej, centrami rodziny, zespołami placówek wsparcia dziennego, organizacjami pozarządowymi.
Systematyczna współpraca jest prowadzona ze Stowarzyszaniem „DLA RODZINY” w Częstochowie. Odbywa się ona w zakresie tworzenia i realizacji standardów pracy asystentów rodziny oraz wsparcia metodycznego dla pracowników.
Podjęto również współpracę z Caritas na Ukrainie (na prośbę jednego z pracowników – Maksyma Bondarenko), które to wdraża model asystentury do pracy z rodzinami pokrzywdzonymi w czasie konfliktu między Rosją a Ukrainą. W przygotowaniu jest monografia w j. ukraińskim, pokazująca wdrażanie opracowanego przez polską autorkę (Izabelę Krasiejko) modelu asystentury na Ukrainie.
Realizowane są również działania popularyzatorskie poprzez wystąpienia na konferencjach dla praktyków oraz opiekę jako redaktor merytoryczny w latach 2015 - 2016 nad „Teczką pracy z rodziną”, prowadzenie rubryki autorskiej w latach 2015-2016 w czasopiśmie „Doradca w pomocy społecznej” oraz publikowanie artykułów w miesięcznikach dla pracowników pomocy społecznej: „Pracownik Socjalny”, „Pracownik Socjalny w Terenie”, „Problemy Społeczne”, oraz ogólnodostępnych tj. „Tygodnik Powszechny”.
Ponadto na zlecenie Pracodawców Rzeczpospolitej Polskiej opracowano mapę kompetencji dla zawodu asystent rodziny (I. Krasiejko (red.), (2018), Ekspertyza nr 1. Mapy kompetencji dla zawodów w obszarze pomocy społecznej, maszynopis).
Jest prowadzona również współpraca z doradcą Prezydenta RP (dr hab. Markiem Rymszą), sekcją Polityka Społeczna i Rodziny Narodowej Rady Rozwoju w zakresie przygotowania merytorycznego Kongresu Zawodów Pomocowych oraz roli i zadań asystenta rodziny w deinstytualizacji pieczy zastępczej.
Kolejnym działaniem jest uczestnictwo w pracach dotyczących zmian do ustawy o wspieraniu rodziny. Dzięki badaniom i artykułowi: Asystenci rodziny zatrudnieni na umowę zlecenia jako prekariusze – zagrożenia dla profesjonalizacji nowego zawodu, MRPiPS w kolejnych, co rok ogłaszanych konkursach na dofinansowanie stanowisk asystenta rodziny jako jeden z warunków na dofinansowanie podawały zatrudnienie asystentów na umowę o pracę.
Obecnie prowadzone są badania dotyczące współpracy międzyinstytucjonalnej - projekt KOOPERACJE 3D – model wielosektorowej współpracy na rzecz wsparcia osób i rodzin. realizowanym na zlecenie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, którego liderem jest Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego (Oś priorytetowa II. Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki, edukacji. Działanie 2.5.7 Skuteczna pomoc społeczna. Wypracowanie i wdrożenie modeli kooperacji pomiędzy instytucjami pomocy i integracji społecznej a podmiotami innych polityk sektorowych m. in. pomocy społecznej, edukacji, zdrowia, sądownictwa i policji –w ramach konkursu nr POWR.02.05.00-IP.03-00-014/17. Projekt POWR.02.05.00-00-0209/17). Model jest przygotowany, obecnie odbywa się wdrażanie – pilotaż pracy z 10 osobami lub rodzinami w każdej z 27 gmin. Prof. Krasiejko jest tam ekspertem wiodącym dla makroregionu południowego.
Ponadto Izabela Krasiejko była do czerwca honorowym członkiem, a od lipca 2019 roku jest prezesem Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Asystentów Rodziny. Jest inicjatorką i głównym organizatorem Ogólnopolskich Zlotów Asystentów Rodziny, których było już VIII. Obywają się one w różnych częściach Polski, w zależności od tego kto postanowi być gospodarzem. Są to spotkania szkoleniowo-integracyjne dla tej grupy zawodowej, przyjeżdża ok. 150 osób z całego kraju. Współorganizatorami są jeszcze najczęściej Urzędy Miasta, Regionalne Ośrodki Polityki Społecznej i miejsca zatrudnienia asystentów rodziny. W 2020 roku (we wrześniu) gospodarzem będzie miasto Częstochowa, a współorganizatorem Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie.
Na Wydziale Nauk Społecznych zostanie też zorganizowana w kwietniu 2010 roku Ogólnopolska Konferencja Kierunek - Dziecko, której głównym organizatorem jest Koalicja na Rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej z siedzibą w Warszawie a współorganizatorem będzie Miasto Częstochowa, w tym Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie.
Wniosek: Działania, w tym badania w zakresie asystentury rodziny mają zasięg zarówno lokalny, ogólnopolski, jak i międzynarodowy (Polska-Ukraina). Zaproponowano i wdrożono w wielu ośrodkach pomocy społecznej i organizacjach pozarządowych unikalny model pracy skoncentrowany na zasobach osoby/rodziny i niedyrektywnych metodach pracy, co wzmocniło komunikację interpersonalną w relacjach: asystent rodziny-członkowie rodziny, między członkami rodziny oraz pomiędzy różnymi przedstawicielami służb społecznych oraz wzmocniło motywację rodziców do pracy nad podniesieniem umiejętności opiekuńczo-wychowawczych i realizacji spraw na rzecz domu i rodziny. Ponadto badania, kształcenie, doradztwo metodyczne wzmocniły kompetencje asystentów rodziny oraz kształtowanie się ich tożsamości zawodowej. W wielu miejscach w Polsce poprawiły się również ich warunki zatrudnienia.
opr. dr hab. Izabela Krasiejko, prof. UJD