"Tajemnice grodziska Gąszczyk" - to tytuł wystawy, którą można obejrzeć w sali wystawienniczej Biblioteki Głównej Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie (al. Armii Krajowej 36a). Składają się na nią plansze ukazujące prace archeologów na tym terenie. Wystawa powstała we współpracy z Muzeum Częstochowskim. Można ją zwiedzać do 2 stycznia 2019 roku.
Grodzisko „Gąszczyk” zlokalizowane jest na Wyżynie Częstochowskiej, na wzgórzu (295,6 m n.p.m.) znajdującym się nad przełomowym odcinkiem rzeki Warty, na jej prawym brzegu, tuż obok wschodniej granicy miasta Częstochowy, na terenie gminy Mstów. Skalno-wyżynne grodzisko zajmuje powierzchnię ok. 0,98 hektara, posiada kształt zbliżony do nieregularnego czworokąta. Usytuowane jest na szczytowej platformie wyniosłego, skalistego cypla wysoczyzny. Platforma ta pochylona jest w kierunku zachodnim, ku krańcowi cypla.
Grodzisko otacza wał kamienno – ziemny. Przy jego budowie wykorzystano naturalne ukształtowanie terenu. Północno-zachodnia część grodziska znajduje się nad stromym zboczem. Od stron łatwo dostępnych, tj. od północnego-wschodu i południowego-wschodu usytuowany jest podwójny wał oraz sucha fosa. Wejście na teren majdanu grodziska prowadzi przez bramę przecinającą wał od strony wschodniej.
Grodzisko kryjące pozostałości dawnej działalności ludzkiej jest tzw. stanowiskiem archeologicznym, z warstwami kulturowymi oraz znajdującymi się na jego obszarze obiektami zagłębionymi w ziemi lub wzniesionymi ponad jej powierzchnią.
Prace archeologiczne w 1957 roku Adam Krauss, W roku 1966 ówczesny dyrektor Muzeum w Częstochowie Włodzimierz Błaszczyk założył wykop nr I o wymiarach 2 x 20 m w północno-wschodniej części grodziska, przekopując od połowy zewnętrzny – pierwszy pierścień wałów, suchą fosę, drugi wał i fragment majdanu. Obaj badaczenatrafili na materiały datowane na wczesną epokę żelaza oraz wczesne średniowiecze.
W latach 2010 – 2012 w związku z zagrożeniami wynikającymi z niekontrolowanej naturalnej ekspansji lasu oraz penetracji grodziska „Gąszczyk” przez tzw. „poszukiwaczy skarbów” ratownicze badania archeologiczne przeprowadziła ekipa pracowników Działu Archeologii Muzeum Częstochowskiego: Maciej Kosiński - kierownik, Magdalena Wieczorek-Szmal oraz Gerta Bielińska. W badaniach wzięli udział studenci Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach pod opieką prof. dr. hab. Antoniego Barciaka. Prace zostały sfinansowane przez Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz Muzeum Częstochowskie. Badaniami wykopaliskowymi objęto obszar o powierzchni ponad 160 m² zlokalizowany w północno-wschodnim rejonie majdanu grodziska, tuż obok jego wału.
mat. opr. przez pracowników Muzeum Częstochowskiego
